บทความแนะนำ (อีกแล้ว): ช่วงเวลาปิดเทอม

เป็นบทความที่เขียนโดยคุณสรวงมณฑ์ สิทธิสมานครับ เป็นข้อคิดทางเลือกว่ากิจกรรมที่ลูกอาจจะทำได้นอกจากเรียนพิเศษในช่วงปิดเทอมมีอะไรบ้างครับ

คิดถึงตัวผมเอง ถ้าย้อนกลับไปในอดีตได้ ผมอยากฝึกเล่นเปียโน กีต้าร์ + กีต้าร์ไฟฟ้า และเคนโดให้เก่งเลย 5 5 5

การที่ผมเห็นการทำงานของหมอที่ดีมาแต่เล็ก ทำให้ผมตัดสินใจได้ว่าตัวเองไม่เหมาะจะเป็นหมอ เพราะจะไปทำเวรทำกรรมกับคนไข้เปล่าๆ (ล่าสุด ตอนไปเจอหมอปากหมาแถวเขาใหญ่ เพราะลูกสาวหัวแตกตอนไปเดินป่า ก็ควบคุมอารมณ์ได้เพราะแอบหัวเราะในใจว่าถ้าเราเป็นหมอ สงสัยจะปากหมาเหมือนเขาเลย ก็เลยไม่โกรธมาก)

ตอน ม.4 บังเอิญไปพบหนังสือชื่อ Feynman’s Lectures on Physics ซึ่งเขียนโดยอัจฉริยะตัวจริง ที่สอนให้เข้าใจธรรมชาติ ไม่ใช่เรียนฟิสิกส์แบบท่องจำสูตรหรือทำโจทย์เร็วๆเลยสนใจวิทยาศาสตร์แบบจะยึดเป็นอาชีพ เลยตั้งใจไปเรียนวิทย์ที่ Caltech ที่ Feynman สอนอยู่
ตอนเข้าเรียนปีแรกที่ Caltech เรายังสามารถเปลี่ยนคณะได้ เขาให้ทดลองเรียนหลายๆสาขาที่เราสนใจ ผมก็สนใจ คณิตศาสตร์ ชีววิทยา และฟิสิกส์ ปรากฏว่าการบ้านชีวะ ยากมหากาฬ (ตอนนั้นใข้ computer มา sequence genes ไม่เป็น ทำการบ้านวิชานี้ อาทิตย์ละ 15-20 ช.ม.) จะเรียนคณิต ก็เจอเพื่อนร่วมห้องอายุ 12 ที่เข้าใจอะไรๆเร็วกว่าเราเยอะทั้งๆที่เราอายุ 17 เลยรู้สึกโง่มาก ก็เลยเหลือแต่ ฟิสิกส์ที่เราพอทำได้ ก็เลยเทรนเป็นนักฟิสิกส์ ความบังเอิญเล็กๆน้อยๆในอดีตมีผลมากมายในปัจจุบัน (ดังนั้นทานอาหารเหมือนกับหนูดีหนึ่งอย่าง ไม่น่าจะทำให้เป็นแบบหนูดีได้นะครับ)

เด็กสมัยนี้ถ้าสนใจอะไรจริงจังน่าจะเรียนรู้ทำอะไรเจ๋งๆได้มากขึ้นไปอีก ความรู้และข้อมูลเต็มไปหมด lectures จาก MIT และโรงเรียนชั้นนำก็ดูได้ฟรีๆ เข้า newsgroup เพื่อปรึกษากับคนในสาขาต่างๆทั้งโลกก็ได้ จะค้นหา patent มาดูว่าสิ่งประดิษฐ์ทำงานอย่างไรก็ได้ ทำอะไรเจ๋งๆสำเร็จก็เผยแพร่ให้คนทั้งโลกดูได้ทันที เช่น โมWii (ที่ TED) เล่นกีต้าร์ เล่นกีต้าร์อีก หรือร้องเพลง

ไปนั่งสอบแข่งกัน ด้วยข้อสอบแบบเก่าๆ ที่ไม่ได้วัดความสามารถในความเข้าใจ ความคิดสร้างสรรค์ และความอึด แล้วเรียนๆไปจนจบให้ได้ปริญญา ไม่น่าจะเหมาะกับอนาคตเท่าไรนะครับ (และไม่น่าจะสนุกด้วย ถ้าสนุกก็ว่าไปอย่าง)

เรียนรู้ภาษาอังกฤษด้วย Online Etymology Dictionary, Google, และ Wiktionary

ตอนผมเรียนภาษาอังกฤษเพื่อเตรียมสอบ SAT เข้ามหาวิทยาลัย อาจารย์สงวน วงศ์สุชาติ สอนให้จำคำศัพท์เป็นกลุ่มๆ โดยแต่ละกลุ่มมีรากศัพท์เดียวกัน แล้วจะจำได้เยอะ และเดาคำที่ไม่เคยรู้มาก่อนได้บ้าง

วันนี้พบเว็บนี้ครับ: Online Etymology Dictionary เป็นเว็บให้เราใส่คำศัพท์ภาษาอังกฤษเข้าไปแล้วเว็บจะบอกว่ารากศัพท์มีอะไรบ้าง ถ้าใครต้องการรู้ภาษาอังกฤษมากขึ้น หรือจะเอาไปสอนเด็กๆน่าจะมีประโยชน์
คำแรกที่ผมลองใส่เข้าไปคือ vasectomy (= ทำหมันชาย ซึ่งคนรอบข้างผมคงทราบว่าทำไมคำนี้ถึงอยู่ในหัวตลอด 5 5 5) ปรากฏว่าได้คำตอบมาดังนี้: 1897, from Mod.L. vas (deferens) + Eng. -ectomy “a cutting.” ซึ่งแปลว่าคำนี้น่าจะใช้ครั้งแรกเมื่อปี 1897, มีรากจากสองคำ คือ คำลาตินสมัยใหม่ vas deferens = ท่ออสุจิ และ -ectomy = ตัด รวมเป็น “ตัดท่อ”
คราวนี้ถ้าเราจะจำเป็นกลุ่มๆเราก็ลองหา *ectomy ใน Google หรือ Wiktionary แล้วเราก็จะเห็นคำเหล่านี้ (เป็นต้น):
tonsillectomy = tonsil + -ectomy = ผ่าตัดทอนซิล
mastectomy = mastos + -ectomy = หน้าอกหญิง + ตัด = ตัดเต้านมทั้งเต้าออก (เนื่องจากมะเร็งเต้านม)
lumpectomy = lump + -ectomy = ก้อน + ตัด = ตัดก้อนซิสต์ออกจากเต้านม
nephrectomy = nephros + -ectomy = ไต + ตัด = ผ่าเอาไตออก
hysterectomy = hystera + -ectomy = มดลูก + ตัด = ผ่าเอามดลูกออก
อีกตัวอย่างเรื่อง logy:
biology = bio + logia = ชีวิต + ศึกษา = ชีววิทยา
geology = ge + logia = โลก/พื้นดิน + ศึกษา = ธรณีวิทยา
genealogy = genea + logia = สายพันธ์ + ศึกษา = การลำดับญาติ
theology = theos + logia = พระเจ้า/เทวดา + ศึกษา = เทวศึกษา
cardiology = cardia + logia = หัวใจ + ศีกษา = สาขาทางการแพทย์เรื่องหัวใจ
ichthyology = ichtyos + logia = ปลา + ศึกษา = มีนวิทยา = สัตวศาสตร์แขนงที่ว่าด้วยปลา
horology = horos + logia = ชั่วโมง + ศึกษา = วิชาสร้างนาฬิกา และเครื่องวัดเวลา
neurology = neuro + logia = เส้นประสาท + ศึกษา = ประสาทวิทยา
ถ้าเรารู้รากศัพท์สักร้อยสองร้อยคำเราจะสามารถเดาความหมายคำที่ไม่เคยเห็นได้ดีพอสมควรครับ ผมเสียดายที่ไม่ค่อยมีความรู้เรื่องคำในบาลี สันสกฤต เพราะน่าจะทำให้เราเข้าใจภาษาไทยขึ้นอีกมาก
ปล.
1. พจนานุกรมที่มีประโยชน์บนเว็บที่ผมใช้ก็มี ลองดูดิคท์ พจนานุกรมราชบัณฑิตยสถาน Wiktionary และ Wikipedia
2. เราน่าจะเรียนภาษาไทยจากรากศัพท์ให้ได้ผลกว่านี้นะครับ ความจริงภาษากรีก ลาติน บาลี สันสกฤต ก็มาจากรากเดียวกันและมีคำคล้ายๆกันมากมาย เช่น:
 
penta– = ปัญจ- = 5
mors (เช่น mortal, immortal) = มรณะ = ตาย
mater (latin for mother) = มารดา = แม่ (ดังนั้น เวลาเราเห็นชื่อโรงเรียน มาแตร์เดอี ที่เขียนว่า Mater Dei เราก็สามารถเดาได้ว่าแปลว่า mother of god เพราะ dei = พระเจ้า (deity) แล้วเราก็เดาต่อได้ว่าต้องเป็นโรงเรียนที่ก่อตั้งโดยคริสเตียนนิกายแคธอลิค เพราะนิกายอื่นไม่ยกย่องแม่ของพระเยซู (พระแม่มารี) เท่ากับนิกายแคธอลิค
3. ถ้าใครจะนำข้อมูลสาธารณะเกี่ยวกับรากศัพท์ และคำแปล มาทำเป็นโปรแกรมหรือเว็บเพจในการเรียนรู้ช่วยบอกด้วยนะครับ ผมจะได้ไม่ต้องทำเองให้ลูกผมและลูกเพื่อน+เพื่อนลูกใช้เรียนรู้

วันเกิด ชาร์ลส์ ดาร์วิน


ชาร์ลส์ ดาร์วิน (Charles Darwin) เกิดวันที่ 12 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1809  วันนี้ครบรอบสองร้อยปีครับ

เขาเป็นวีรบุรุษทางวิทยาศาสตร์คนหนึ่งของผม สิ่งที่เขาค้นพบและสิ่งที่คนอื่นมาต่อยอด อธิบายเรื่องชีวิตอย่างมากมายเหลือเกิน
 
เขาค้นพบกฏเกณฑ์ทางธรรมชาติที่แสดงถึงการเปลี่ยนแปลงของสิ่งมีชีวิตในแต่ละรุ่นเมื่อเวลาผ่านไป แสดงถึงความเกี่ยวพันของสิ่งมีชีวิตทั้งมวลบนโลก อธิบายว่าสภาพแวดล้อมที่ต่างกันและอุปนิสัยการเลือกคู่ทำให้สิ่งมีชีวิตเปลี่ยนแปลงอย่างไร
 
สิ่งที่เขาพบเรียกว่า การวิวัฒนาการ (Evolution) เขาไม่ตีพิมพ์ผลงานเป็นเวลานับสิบปี เนื่องจากหลักฐานที่เขาพบหักล้างความเชื่อทางศาสนาในสังคมของเขาหลายอย่าง และศาสนจักรมีอิทธิพลในชีวิตประจำวันมาก แม้เวลาผ่านไปกว่าร้อยปีแล้ว หลายๆคนก็ยังไม่สามารถทำความเข้าใจการวิวัฒนาการ เนื่องจากมีความเชื่อทางศาสนาที่ไม่ตรงกับความเป็นจริงของจักรวาลมาเกี่ยวข้อง
 
Evolution เป็นขบวนการเดียวที่มนุษย์รู้จัก (ที่ทำงานได้จริงๆ) ที่สามารถสร้างของที่ซับซ้อนขึ้นมาจากของที่เรียบง่าย โดยไม่ต้องมีใครมาวางแผน เราแค่ต้องการส่วนประกอบดังนี้:
 
1. สิ่งที่สามารถทำสำเนาตัวเองได้ โดยที่สำเนามักไม่เหมือนต้นฉบับ 100%  (เช่น สารเคมีบางอย่าง ผลึกในดินเหนียว ความคิดต่างๆในหัวคน สิ่งมีชีวิตต่างๆ)  การทำสำเนาในสิ่งมีชีวิต เรียกว่าการสืบพันธุ์
 
2. สำเนาแต่ละอันมีโอกาสทำสำเนาของตัวเองไม่เท่ากัน (เช่น กวางที่วิ่งช้ากว่าตัวอื่นถูกกินก่อนจะได้สืบพันธุ์ นกที่ร้องเพลงไม่เก่งไม่มีใครมาเลือกเป็นคู่ เห็ดที่ทนความชื้นรอบๆไม่ได้เลยปล่อยสปอร์ไม่ได้)
 
3. รอเวลาให้นานพอ ให้มีการทำสำเนาหลายๆรุ่น เราจะพบว่าสิ่งที่เหลืออยู่คือลูกหลานของสิ่งที่สามารถทำสำเนาได้มากกว่า และมีหลากหลายชนิด โดยที่แต่ละชนิดประสบความสำเร็จในการทำสำเนาในสภาพแวดล้อมที่ตนอยู่
 
แค่นั้นเอง โลกก็สามารถมีสิ่งมีชีวิตหลากหลาย (ซึ่งเป็นญาติกันหมด ดูจากกระบวนการเคมีจะคล้ายๆกัน) โดยเริ่มจากของเรียบง่ายเมื่อประมาณ 3.5 ถึง 4 พันล้านปีที่แล้ว
 
ในความเห็นของผม ถ้าเราจะพยายามเข้าใจธรรมชาติ เราต้องเข้าใจเรื่อง Evolution ครับ เป็นหนึ่งในสิ่งจำเป็น (ที่รวมถึง คณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ต่างๆ และประวัติศาสตร์)
 
ถ้าสนใจเพิ่มเติมลองดูลิงค์เหล่านี้ครับ:
 

200 ปี “ชาร์ลส์ ดาร์วิน” ทั่วโลกร่วมยกย่องผู้สร้างทฤษฎีวิวัฒนาการ

เฉลิมฉลองสองศตวรรษแห่งชาติกาลของ Charles Darwin

บันทึกกิจกรรมวิทยาศาสตร์สำหรับเด็กๆ อยากให้คุณพ่อคุณแม่คุณครูเอาไปประยุกต์เล่นกับเด็กๆเยอะๆครับ :-)