ผมไปทำกิจกรรมวิทยาศาสตร์กับเด็กประถมศูนย์การเรียนปฐมธรรมมาครับ เด็กๆได้หัดคิดแบบวิทย์โดยพยายามอธิบายมายากล ได้เรียนรู้เรื่องข้อจำกัดในการมองเห็นและการมโนภาพต่างๆเมื่อข้อมูลทางสายตาไม่พอ ได้สังเกตว่าเมื่อเราสนใจบางสิ่งเราสามารถพลาดการรับรู้เรื่องอื่นๆได้มากมาย และบางครั้งเราไม่สังเกตเห็นการเปลี่ยนแปลงในภาพต่างๆทั้งๆที่เราคิดว่าเราไม่น่าพลาด
(อัลบั้มบรรยากาศกิจกรรมอยู่ที่นี่ ส่วนลิงก์รวมทุกกิจกรรมอยู่ที่นี่นะครับ)
ก่อนอื่นเด็กๆได้ดูมายากลในคลิปนี้ครับ เด็กๆดูกลก่อนแล้วพยายามอธิบายก่อนเฉลย คราวนี้เป็นกลเลื่อยไฟฟ้าตัดตัวครับ:
กิจกรรมหัดอธิบายมายากลนี้ฝีกเด็กๆให้คิดแบบวิทยาศาสตร์ มีการสังเกต การตั้งสมมุติฐานเพื่ออธิบายสิ่งที่สังเกตมา การตรวจสอบสมมุติฐานกับข้อมูลที่สังเกตมา การตั้งสมมุติฐานใหม่เมื่อสมมุติฐานเดิมขัดกับข้อมูล นอกจากนี้เราพยายามให้เด็กๆมีความกล้าคิดและออกความเห็น และหวังว่าเมื่อโตไปจะไม่ถูกหลอกง่ายๆครับ
วันนี้เราทำการทดลองกันต่อว่าตาเราสามารถมองเห็นชัดๆได้เพียงบริเวณเล็กๆเท่านั้น ไม่สามารถมองเห็นชัดได้ทั่วไปพร้อมๆกัน เราต้องกวาดตาไปมาเพื่อรับแสงจากที่ต่างๆแล้วให้สมองไปรวมเพื่อวาดภาพในหัวของเราให้เรารับรู้ได้
ภาพแรกคือให้ดูภาพนี้ ดูว่าวงกลมที่อยู่ตรงที่เส้นตรงตัดกันมีสีอะไร ถ้าเราเพ่งดูแต่ละวงกลม เราจะเห็นว่ามันมีสีขาว แต่วงกลมอื่นๆที่ห่างไปจากจุดที่เรามองจะเปลี่ยนสีไปมาระหว่างดำและขาว สีที่เปลี่ยนนั้นคือสีที่สมองมโนขึ้นมาว่าควรจะเป็นสีอะไร ถ้าเราย้ายตาไปมองชัดๆมันจะเป็นสีขาวอย่างที่เป็นจริง (ถ้าขยายให้ภาพใหญ่จะเห็นปรากฎการณ์นี้ชัดขึ้น):
อีกการทดลองหนึ่งคือให้นับว่ามีจุดดำกี่จุดในภาพ ถ้ากวาดตาไปเรื่อยๆจะเห็นว่ามี 12 จุดดำ แต่เราจะไม่สามารถเห็นมันพร้อมๆกันทั้งหมดได้ (ถ้าขยายให้ภาพใหญ่จะเห็นปรากฎการณ์นี้ชัดขึ้น, ภาพมาจากคลิปนี้: https://youtu.be/v6CwmHtFO_M):
ต่อไปเราดูคลิปนี้กัน เมื่อเราจ้องมองกากบาทตรงกลางภาพ หน้าคนบริเวณข้างๆของภาพจะไม่ค่อยชัด และเมื่อมองหน้าตาไม่ชัด สมองก็วาดรูปหน้าตามใจ ทำให้ดูเหมือนสัตว์ประหลาด:
ต่อไปเราดูคลิปนี้ดูว่าทีมเสื้อขาวส่งลูกบอลกันกี่ครั้ง:
เราจะพบว่าหลายๆคนจะพลาดสิ่งประหลาดๆหลายอย่างในคลิปเมื่อต้องตั้งใจจดจ่อนับการส่งลูกบอล แสดงว่าความสามารถในการประมวลผลข้อมูลเข้าสมองของเราจำกัด
อีกคลิปที่เราดูกันคือเราพลาดการเปลี่ยนแปลงต่างๆในรูปที่ตั้งอยู่ตรงหน้าเรา เพียงแค่มีไฟกระพริบความจำรูปภาพระยะสั้นของเราก็หายไปแล้ว:
ด้วยเวลาที่เหลือ เราดูการเล่นกลและการเฉลยของนักมายากลชื่อดังของโลก Penn & Teller เด็กๆชอบมาก ตบมือกันตอนจบด้วย:
สำหรับเด็กประถมปลาย ผมแนะนำให้ลองเล่นเว็บไซต์ที่ให้เราวาดรูปด้วย AI กัน เช่นไปดูรายชื่อต่างๆในลิงก์ 7 เว็บไซต์ วาดรูปด้วย AI ในปี 2023 สร้างงานศิลปะขั้นเทพ ง่ายๆแค่ปลายนิ้ว! หรือเว็บที่ให้เราออกแบบท่าทางโพสของคนแล้ววาดรูปให้เช่น https://plask.ai/ หรือแอปวาดรูปเช่น Draw Things:
