วันนี้เราก็คุยกันเรื่อง cognitive biases สามอย่างที่เด็กๆไปอ่านในหนังสือ The Art of Thinking Clearly ในสัปดาห์ที่ผ่านมาครับ คราวนี้เรื่อง Groupthink, Neglect of Probability, และ Scarcity Error
Groupthink คือการตัดสินใจตามๆกัน อาจเป็นเพราะไม่อยากขัดเสียงส่วนใหญ่ หรือคิดว่าคนอื่นๆคิดดีแล้วเราขี้เกียจคิดก็ตัดสินใจตามๆเขา ในการประชุมใดๆก็ตามถ้ามีการตัดสินใจแบบเหมือนกันหมดให้ระวังและพยายามหาเหตุผลและข้อมูลมาแย้งว่ามีอะไรบ้างด้วย
Neglect of probability คือการที่คนเรากะประมาณความน่าจะเป็นต่างๆไม่ถูกต้องหรือไม่สอดคล้องกับความเป็นจริง ทำให้ประมาณความเสี่ยงต่างๆผิดพลาด ยกตัวอย่างเช่นเราไม่เข้าใจโอกาสถูกล็อตเตอรี่ต่างๆ หรือไม่สามารถแยกได้ระหว่างความน่าจะเป็น 1/หมื่น 1/ล้าน 1/100ล้าน ฯลฯ
Scarcity error คือการที่เราให้มูลค่ากับของที่มีจำกัดมากกว่าความเป็นจริง จะพบเห็นบ่อยๆตามร้านค้าหรือเว็บขายของที่บอกว่าของมีจำนวนจำกัด หรือซื้อได้จำกัดจำนวนชิ้น หรือลดราคาถึงวันที่…เท่านั้น หรือการที่คนยินดีจ่ายเงินมากๆกับของที่มีจำกัดทั้งๆที่บางทีของนั้นๆไม่ได้ดีกว่าแบบอื่นๆที่มีจำนวนมากกว่า
จากนั้นผมเล่าเรื่องไส้กรองอากาศ HEPA ให้เด็กๆฟัง แล้วเด็กๆก็ช่วยกันประกอบเครื่องฟอกอากาศแบบง่ายๆที่เอาพัดลมและไส้กรองอากาศมาต่อกัน ทำตามแบบที่ผมทดลองทำแบบนี้ครับ ผมเคยทดลองสำหรับห้องปิด 30 ตารางเมตรต้องใช้เวลาประมาณ 2-3 ชั่วโมงที่จะลด PM 2.5 จาก 50 ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตรเป็น 22 ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตร โดยมีพัดลมปกติอีกตัวเป่าลมผ่านหน้าเครื่องกรองให้อากาศไหลเวียนเยอะๆ:
