อัลบั้มภาพการเรียนการสอนอยู่ที่นี่ครับ

ถ้าสงสัยว่าไม่เห็นรูปหรือวิดีโอ เข้าไปดูที่เว็บ https://witpoko.com/ นะครับ ส่วนใหญ่ถ้าอ่านในเมล์จะไม่เห็นวิดีโอครับ

(คราวที่แล้วเรื่องอากาศร้อนเย็นสำหรับเด็กเล็ก การวิวัฒนาการสำหรับเด็กโต อยู่ที่นี่ครับ)

วันนี้ผมไปสอนเด็กๆกลุ่มบ้านเรียนปฐมธรรม กลุ่มบ้านเรียนภูมิธรรม และอนุบาลบ้านพลอยภูมิครับ วันนี้เรื่องความดันอากาศและของเล่นจรวดหลอดกาแฟสำหรับเด็กป.1-2 เรื่องการวิวัฒนาการสำหรับเด็กป.3-5 และของเล่นเฮลิคอปเตอร์กระดาษสำหรับเด็กอนุบาลสามครับ

ผมเริ่มคุยกับเด็กป1.และป.2 เรื่องอากาศว่าใครรู้จักดาวตกหรือผีพุ่งใต้บ้าง เด็กๆรู้จักและหลายคนก็เคยเห็นแล้ว ผมเลยถามว่ามันคืออะไร เด็กๆทำหน้างงๆ ผมจึงเล่าว่าในอวกาศมีก้อนหิน ก้อนน้ำแข็ง หรือก้อนโลหะวิ่งไปมาอยู่ เจ้าก้อนเหล่านี้เป็นของเหลือจากการเกิดของดาวเคราะห์ต่างๆ บางครั้งเจ้าก้อนเหล่านั้นก็ตกลงมาที่โลกเพราะโลกมีแรงดึงดูดที่เรียกว่าแรงโน้มถ่วงคอยดูดเจ้าก้อนเหล่านั้นเสมอ ถ้าก้อนเหล่านั้นวิ่งด้วยความเร็วพอดีๆ มันก็จะตกลงสู่โลกได้ (ถ้าวิ่งเร็วในทางเฉียงๆหน่อยก็อาจจะวิ่งโคจรรอบโลกได้ หรือวิ่งเฉียดโลกไปเลย) เวลามันตกสู่โลกมันจะชนกับอากาศที่อยู่รอบโลก ความเร็วที่สูงมากของมัน (หลายๆเท่าของความเร็วลูกปืน) จะอัดอากาศด้านหน้าของมันจนมีความร้อนสูงและอากาศเรืองแสงลุกเป็นไฟสว่างให้เราเห็นจากพื้นได้ ถ้ามันมีขนาดไม่ใหญ่ความร้อนก็อาจทำให้มันไหม้หายไปไม่ตกลงมาที่พื้น ถ้าขนาดใหญ่พอก็อาจตกลงมาที่พื้นได้ บางครั้งก็เกิดหลุมอุกกาบาตตรงที่มันตกลงมา

จากนั้นผมก็เอากระบอกฉีดยาพลาสติกขนาดใหญ่ออกมา อุดปากหลอดด้วยเทปผ้า แล้วกดปั๊มๆมันหลายๆครั้งแล้วให้เด็กๆจับ เพื่อแสดงว่าอากาศที่ถูกบีบอัดจะร้อนขึ้น ร้อนกว่ามือที่ผมจับหลอดฉีดยาไว้อย่างเห็นได้ชัด

ปั๊มหลอดฉีดยาแบบนี้ครับ

ปั๊มสักสิบครั้งแล้วให้เด็กจับทีละคน

เวลาเราปั๊มลมจักรยาน เราก็จะพบว่าตัวปั๊มร้อนขึ้นเพราะเวลาเราอัดอากาศ อากาศจะร้อนขึ้นครับ

จากนั้นเราก็เข้าสู่ช่วงเวลาประดิษฐ์ของเล่นกัน วันนี้เราทำจรวดหลอดกาแฟกันครับ วิธีทำก็คือเอาหลอดกาแฟขนาดใหญ่ (แบบที่ใช้ทานชานมไข่มุก) มาปิดปลายข้างหนึ่งด้วยเทปกาวแล้วเอาเทปผ้าพันถ่วงให้หนักกว่าปลายอีกข้างหนึ่ง แล้วก็ตัดปลายที่เปิดให้เป็นปีกเล็กๆหรือพู่ เป็นอันเสร็จตัวจรวด

ส่วนเครื่องยิงทำจากสายพลาสติกที่ต่อกับหลอดฉีดยาขนาดใหญ่ ที่ปลายสายพลาสติกเอากระดาษมาพันติดไว้ให้มีขนาดพอดีกับขนาดหลอดเพื่อว่าเวลาเอาหลอดมาเสียบกับสายพลาสติกมันจะได้ไม่หลวม จะได้กันอากาศรั่วออกมาเยอะ

หน้าตาประมาณนี้ครับ สังเกตหัวของหลอดที่ปิดด้วยเทปกาว และท่อที่ปลายพันด้วยกระดาษให้มีขนาดพอดีกับขนาดหลอด

ส่วนหางตัดเป็นปีกเล็กๆ บิดให้เป็นเหมือนใบพัดลม เวลาจรวดวิ่งจะได้หมุนควงสว่านไปด้วย

เวลายิงก็เอาหลอดฉีดยาดูดอากาศให้เต็ม เอาหลอดมาเสียบ แล้วทุบหลอดฉีดยาให้อากาศดันไปทำให้หลอดพุ่งออกไปข้างหน้า

จากนั้นเด็กๆก็ลงมือประดิษฐ์หลอดของแต่ละคน ตกแต่งกันตามใจ แล้วมาเข้าแถวให้ผมยิงจรวดให้ เพราะเด็กๆไม่มีแรงทุบพอครับ

เชิญชมคลิปการปล่อยจรวดครับ:

สำหรับเด็กป.3 ถึง ป.5 เราคุยกันเรื่องการวิวัฒนาการต่อจากคราวที่แล้วครับ ผมให้เด็กๆดูกิ่งก้านสาขาที่สิ่งมีชีวิตต่างๆที่เรารู้จักบนโลกมีความเกี่ยวข้องกันโดยมีบรรพบุรุษร่วมกัน ภาพที่ดูคืออันนี้ครับ:

เท่าที่เราทราบ สิ่งมีชีวิตบนโลกนี้ต่างเป็นญาติกันหมดทั้งสิ้น เรามีบรรพบุรุษร่วมกันกับลิง หมู ไก่ สุนัข ควาย นกอินทรี งู ปลาทู ปลาหมึก หอยหลอด ปลาดาว ไดโนเสาร์ทั้งหลาย ต้นสัก กุหลาบ ถั่ว กล้วย ต้นหอม เห็ด รา พารามีเซียม อมีบา สาหร่าย ฯลฯ เราและสิ่งมีชีวิตปัจจุบันต่างเป็นลูกหลานของสิ่งมีชีวิตที่เคยมีอยู่บนโลกเมื่อประมาณ 3-4 พันล้านปีมาแล้ว

สาเหตุที่สิ่งมีชีวิตมีหลายประเภทแม้ว่าจะมีบรรพบุรุษร่วมกันก็เพราะลูกหลานของสิ่งมีชึวิตแต่ละตัวจะไม่เหมือนกันเปี๊ยบ มีความแตกต่างกันบ้าง แต่ทุกตัวจะมีส่วนคล้ายบรรพบุรุษ โอกาสที่ลูกหลานเหล่านี้จะมีชีวิตรอดและแพร่พันธุ์ต่อไปขึ้นอยู่กับความเหมาะสมของมันกับของสภาพแวดล้อมที่มันอาศัยอยู่ ถ้าพวกมันกระจายไปอยู่อาศัยในสถานที่มีสภาพแวดล้อมต่างกัน และไม่ได้ติดต่อกันนานๆ สายพันธุ์ที่อยู่ในสภาพแวดล้อมต่างๆกันก็จะค่อยๆแตกต่างกันมากขึ้นเรื่อยๆเมื่อเวลาผ่านไป จนในที่สุดก็จะไม่สามารถสืบพันธุ์ด้วยกันได้อีก กลายเป็นสิ่งมีชีวิตอีกประเภทหนึ่งไป (หรือเราเรียกว่ากลายเป็นคนละสปีชีส์นั่นเอง)

นอกจากธรรมชาติจะเป็นตัวคัดเลือกพันธุ์สิ่งมีชีวิตต่างๆแล้ว คนเราเองก็สามารถทำการคัดเลือกพันธุ์ได้ ยกตัวอย่างเช่นคนเราคัดเลือกพันธุ์พืชและสัตว์เพื่อใช้เป็นประโยชน์โดยเลือกตัวพ่อพันธุ์แม่พันธุ์ที่มีลักษณะที่ต้องการโดยหวังว่าเราจะมีโอกาสได้ลูกๆที่มีลักษณะที่เราต้องการมากขึ้น เมื่อรุ่นลูกโตขึ้นเราก็เลือกบางตัวเป็นพ่อพันธุ์แม่พันธุ์อีก เมื่อทำอย่างนี้หลายๆรอบเราก็จะได้สิ่งมีชีวิตอย่างที่เราต้องการ

ผมให้เด็กๆเล่นเกมคัดเลือกพันธุ์กบในโปรแกรม The Magic of Reality ที่ผมเคยแนะนำในอดีต เพื่อให้เด็กเข้าใจการคัดเลือกพันธุ์โดยคนด้วยครับ

เกมคัดเลือกพันธุ์กบครับ

ตอนจบมาทดสอบว่าหนีงูได้กี่ตัว

 ต่อจากนั้นเด็กๆก็ได้สร้างเส้นเวลา (Timeline) โดยใช้อัตราส่วน 10 เซ็นติเมตร = 1 ล้านปี แล้วใช้ไม้จิ้มฟันปักที่ระยะต่างๆว่าญาติและบรรพบุรุษของคนเมื่อเป็นแสนเป็นล้านปีนัั้นหน้าตาเป็นอย่างไร และอยู่ห่างจากปัจจุบันเท่าไร ผมหวังว่าเด็กๆจะเข้าใจเวลาอันยาวนาน(มากๆ)ในขบวนการวิวัฒนาการจากการสร้างเส้นเวลานี้

ตัวอย่างหน้าตาบรรพบุรุษและญาติของเราดูได้จากที่นี่และที่นี่ครับ ถ้าสนใจเรื่องการวิวัฒนาการโดยทั่วไปลองไปดูที่นี่นะครับ ถ้าสนใจเรื่องเกี่ยวกับคนเป็นพิเศษก็ลองดูที่นี่ครับ

นี่เป็นภาพการสร้างเส้นเวลาครับ:

ธีธัชหัวเราะบรรพบุรุษหน้าตาคล้ายกระรอกของเรา

เริ่มปักหมุด อันใกล้สุดคือมนุษย์ปัจจุบัน กระเบื้องหนึ่งอันเท่ากับ 6 ล้านปี

ที่มุงๆกันคือหมุดของไดโนเสาร์ตัวสุดท้ายที่สูญพันธุ์ไปเมื่อ 65 ล้านปีที่แล้ว จะเห็นว่าไกลจากปัจจุบันมาก อารยธรรมทั้งหมดของมนุษย์ยาวแค่ 2 มิลลิเมตร(=20,000 ปี)เท่านั้น

สำหรับเด็กอนุบาลสาม ผมไปสอนเด็กๆทำเฮลิคอปเตอร์กระดาษ ดูวิธีตัดและพับที่นี่นะครับ เด็กๆมีความสุขกับการเล่นมาก:

ข้างล่างนี่คือตัวอย่างบันทึกการเรียนของเด็กๆครับ อัลบั้มเต็มอยู่ที่นี่ครับ