วันอังคารที่ผ่านมาผมไปทำกิจกรรมวิทย์มาครับ เด็กประถมต้นได้สังเกตไฟฟ้าสถิตดูดสายน้ำ ได้เห็นการเอาประจุไฟฟ้าจากไม้ช็อตยุงมาเป็นไฟฟ้าสถิต เห็นฟ้าผ่าจิ๊วจากไม้ช็อตยุง เด็กประถมปลายได้สร้าง Electroscope วัดไฟฟ้าสถิตกันเอง เด็กอนุบาลสามได้ดูการสร้างก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์จำนวนมากด้วยการผสมเบคกิ้งโซดากับน้ำส้มสายชู ใช้เป่าลูกโป่ง ทำถุงระเบิด และจรวดจุกคอร์กครับ

(อัลบั้มบรรยากาศกิจกรรมอยู่ที่นี่นะครับ คราวที่แล้วเรื่อง “Electroscope เปรียบเทียบไฟฟ้าสถิต ระเบิดเบคกิ้งโซดา” ครับ)

สำหรับเด็กประถมต้น เราเล่นไฟฟ้าสถิตกันต่อโดยสร้างไฟฟ้าสถิตบนลูกโป่งหรือหลอดพลาสติก (ด้วยการถูกับพื้น ผ้า หรือกระดาษ) แล้วเอาไปใกล้ๆสายน้ำเล็กๆครับ สายน้ำจะถูกดูดเข้าหาลูกโป่งหรือหลอดพลาสติกครับ:

ผมมีคลิปที่ใช้หลอดถูกระดาษ และถ้วยพลาสติกถูกับเสื้อยืด แล้วไปดูสายน้ำด้วยครับ:

สาเหตุที่ไฟฟ้าสถิตดูดน้ำก็เพราะว่าโมเลกุลน้ำ H₂O บางส่วนสามารถแตกตัวเป็น H⁺ ซึ่งมีประจุบวกและ OH^– ซึ่งมีประจุลบได้ รวมถึงอาจมีไอออนอื่นๆที่มีประจุละลายอยู่ เมื่อเอาไฟฟ้าสถิตไปใกล้ๆ ส่วนประกอบในน้ำที่มีประจุต่างกับไฟฟ้าสถิ­ตจะถูกดูดเข้าหาแหล่งที่มีไฟฟ้าสถิต ส่วนประจุที่เหมือนกับไฟฟ้าสถิตจะอยู่ในสายน้ำด้านที่ห่างออกไป

หลังจากทดลองไฟฟ้าสถิตดูดน้ำเสร็จ ผมก็ถามเด็กๆว่าเราหาประจุไฟฟ้าจากไหนได้อีก เด็กๆหลายคนก็บอกว่าจากแบตเตอรีหรือถ่านไฟฉาย ผมบอกว่าใช่แล้ว นอกจากนี้เรายังใช้ไม้ช็อตยุงมาปล่อยประจุให้เราด้วย ความจริงไม้ช็อตยุงก็มีแบตเตอรีอยู่ข้างใน แต่มีวงจรไฟฟ้าแปลงไฟฟ้าให้มีโวลท์สูงๆให้ช็อตง่ายๆด้วย แล้วผมก็เอาไม้ช็อตยุงมาต่อกับสายไฟที่มีปากคีบ แล้วไปคีบกับกระป๋อง ถ้าเอาอิเลคโตรสโคปไปใกล้ๆกระป๋อง จะพบว่ามีไฟฟ้าสถิตแถวนั้น นอกจากนี้ผมยังทดลองช็อตตัวเองให้เด็กดู เด็กๆเห็นผมสะดุ้ง ผมจึงเล่าให้ฟังว่าสัญญาณในร่างกายโดยเฉพาะส่วนที่วิ่งในเส้นประสาทระหว่างสมองกับกล้ามเนื้อจะเป็นสัญญาณไฟฟ้า ถ้าเราให้ประจุไฟฟ้ามากพอวิ่งผ่านตัวเรา กล้ามเนื้อก็จะกระตุก ถ้าประจุไฟฟ้าจำนวนมากเกินไปวิ่งผ่าน หัวใจเราก็อาจหยุดทำงานและเราก็ตายได้ ถ้าประจุมากขึ้นไปอีก จะเกิดความร้อนจนทำให้ร่างกายเราไหม้ได้ แต่ไฟฟ้าจากไม้ช็อตยุงไม่เยอะพอที่จะทำให้เราตาย แค่สะดุ้งเท่านั้น แต่สำหรับยุงตัวเล็กๆ มันทนไม่ได้จึงตาย

สำหรับเด็กประถมปลาย ผมให้ลงมือประดิษฐ์เครื่องตรวจไฟฟ้าสถิต Electroscope โดยวิธีทำเป็นแบบในคลิปนี้ครับ:

พอเด็กเห็นวิธีทำก็แยกย้ายกันประดิษฐ์ครับ

สำหรับเด็กอนุบาลสามทับสอง ผมทำกิจกรรมเบกกิ้งโซดาผสมน้ำส้มสายชูครับ บอกก่อนว่าทั้งเบกกิ้งโซดาและน้ำส้มสายชูเป็นของที่ใช้ผสมอาหาร หาซื้อได้ตามร้านค้าหรือซูเปอร์มาเก็ตเช่นท็อปส์หรือฟู๊ดแลนด์ เวลาเอามาผสมกันจะเกิดฟองฟอด เป็นก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ครับ ถ้าผสมในภาชนะปิด ก๊าซจะทำให้เกิดความดันเยอะ ทำให้เล่นอะไรได้หลายอย่างเช่นเป่าลูกโป่ง ทำระเบิดถุงพลาสติก หรือยิงจรวดจุกคอร์กครับ

วิธีเล่นผมเคยบันทึกไว้ที่ช่อง YouTube เด็กจิ๋ว & ดร.โก้ครับ:

บรรยากาศที่ทำระเบิดในห้องครับ:

อันนี้คือจรวดจุกคอร์กครับ: